Thời gian gần đây, khi những tư thương ở xã Duyệt Trung, thị xã Cao Bằng (tỉnh Cao Bằng) mở hết công suất mua quặng sắt, nhiều người dân xã này bỗng biến thành “quặng tặc”, đào khoét, phá hoại tan hoang cả đất rừng, đất vườn của người khác. Sức hút của mức thu nhập nửa triệu đồng/người/ngày cùng với sự quản lý không chặt chẽ của chính quyền địa phương đã khiến cho tình hình ngày càng trở nên nghiêm trọng.

Đi dọc con đường từ xóm Nà Lũng, Nà Đoỏng, xã Duyệt Trung, chúng tôi chứng kiến cảnh hàng trăm “quặng tặc” đang tấp nập dùng máy xúc, xe ô tô, xe máy, cuốc xẻng đào bới quặng. Trên những quả đồi, trong những khu vườn và những cánh rừng chi chít những hố, giếng sâu hoắm.

Ông Bế Ích Đông, xóm Nà Lũng dẫn chúng tôi lên khu đồi phía sau nhà. Tại đây, khung cảnh náo nhiệt như công trường, có khoảng 50 người đang đào đất bới quặng. Cả một vạt đồi bị đào xới đỏ quạch, chằng chịt hầm ếch, hố giếng. Có cả máy xúc chạy ầm ầm đang xúc gạt, đào xới đất quặng trên đồi. Ông Đông cho biết: Khu đất đồi 2,8 ha này là của gia đình ông được giao quản lý bảo vệ rừng từ năm 1996. Ngày 23/3/2004, Hợp tác xã (HTX) Chiến Công đã thuê lại 2,3 ha, đền bù cho gia đình và tổ chức khai thác quặng. Hiện nay, HTX ngừng khai thác quặng, dự định chuyển sang mục đích khác nên đã thuê gia đình ông trông giữ đất. Tuy nhiên, 2 tháng trở lại đây, có rất nhiều người từ nơi khác đến đây đào bới đất công khai để lấy quặng rồi thu gom lại chở đi. Có người còn cho cả máy xúc vào đào bới lấn sang phần đất còn lại của gia đình. Ông đã làm đơn gửi chính quyền xã, đề nghị can thiệp, nhưng đến nay chưa thấy hồi âm.

Trước tình trạng người dân tự do khai thác quặng trái phép, ngày 27/5/2011, Chủ tịch UBND thị xã Cao Bằng đã có Chỉ thị số 04/CT- UBND yêu cầu các phường, xã của thị xã Cao Bằng thành lập tổ công tác ngăn chặn khai thác quặng trái phép trên địa bàn. Tuy nhiên, những ngày gần đây, tình trạng khai thác và thu mua quặng trái phép trên địa bàn xã Duyệt Trung vẫn diễn ra một cách ngang nhiên như thách thức các cơ quan chức năng.

Không riêng gì gia đình ông Đông, nhiều gia đình khác ở xóm Nà Lũng cũng bị “quặng tặc” tấn công, đào bới tan hoang cả đất vườn, đất rừng. Nhiều gia đình bất lực trước "quặng tặc", ngược lại, có gia đình lại thông đồng với “quặng tặc” để đào bới quặng trên đất của mình.

Tại xóm Nà Đoỏng, ngay sát bờ đường, 2 máy xúc đào xới hối hả, gần 20 người thu nhặt quặng. Người dân ở đây cho biết 2 tháng trở lại đây, việc đào quặng ở khu đất này diễn ra công khai. Được biết, đây là khu đồi do ông Lê Văn Vạn quản lý theo chủ trương giao đất giao rừng của Nhà nước. Cách đây hơn một tháng, ông Vạn đã xin phép UBND xã cho san gạt làm nền nhà, nhưng đó chỉ là cái cớ để đưa máy xúc vào đào quặng. Việc đào bới diễn ra hơn 1 tháng nay, nền nhà không thấy đâu mà cả khu đồi chỉ ngổn ngang, lở lói những từng ụ đất đá thải.

Theo kết quả giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể của xã, ngày 24/6/2011, trên địa bàn xã có 7 khu vực khai thác quặng trái phép, mỗi ngày, có tới hàng trăm người tham gia. Toàn bộ đất trên các điểm khai thác quặng trái phép này đều là đất rừng giao cho các hộ dân quản lý. Ngoài ra, cũng xác định được 2 khu vực thu gom quặng của 13 chủ thu gom. Nhưng từ khi Mặt trận Tổ quốc xã báo cáo cấp ủy, chính quyền xã, đến nay vụ việc vẫn chưa được xử lý.

Bài và ảnh: Quốc Đạt