Hai tuần sau thất bại của đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, ngày 24/11 Tổng thống Mỹ Barack Obama đã quyết định cải tổ bộ máy an ninh quốc gia với thông báo Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel sẽ rời khỏi cương vị này.

Báo chí Canada không nói nhiều về nguyên nhân khiến ông Hagel từ chức, chỉ nhìn nhận rằng sự ra đi của ông Hagel bắt nguồn từ cả hai phía là sức ép từ Nhà Trắng và từ chính bản thân ông Hagel.


Kể từ khi chính thức được bổ nhiệm hồi năm 2013, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel đã có mối quan hệ không mấy tốt đẹp với nhóm cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Barack Obama.

Tuy nhiên, giới nghiên cứu chính sách Canada nhận định, việc ông Hagel từ chức đến đúng vào thời điểm Tổng thống Obama cần phải có "luồng sinh khí mới" trong các chính sách đối ngoại, khi mà chính quyền Mỹ cần khẳng định lại chiến lược của mình trong bối cảnh bị suy giảm niềm tin từ các đồng minh thân cận. Với một bộ trưởng quốc phòng mới, cùng với thông điệp đúng đắn, quan hệ đồng minh thân cận giữa Mỹ và Canada sẽ được thắt chặt hơn nữa trong một số lợi ích chiến lược, đó là:

Vấn đề hạt nhân Iran

Tiến trình đàm phán hạt nhân Iran đã được thống nhất kéo dài sau cuộc họp tại Vienna, Áo. Việc Tổng thống Obama lựa chọn ai vào vị trí bộ trưởng quốc phòng đều cần phải mang thông điệp ngoại giao mạnh mẽ về vấn đề hạt nhân Iran ngay từ đầu.

Thông điệp từ sự lựa chọn này quyết định đến vấn đề thành bại đối với tiến trình đàm phán ngoại giao. Nó cũng thể hiện cho các đồng minh đàm phán chủ chốt của Mỹ, cũng như các đồng minh còn ngờ vực như Israel và Canada, những tính toán về mặt quân sự đối với chương trình hạt nhân của Iran.

Chiến lược xoay trục sang châu Á - Thái Bình Dương

Tổng thống Obama đã cam kết xoay trục chiến lược từ Trung Đông sang châu Á nhằm đối phó với sự trỗi dậy hòa bình của Trung Quốc và duy trì trật tự khu vực. Tuy nhiên, cho đến nay, chiến lược này chưa được thể hiện nhiều trên thực tế.

Việc lựa chọn một Bộ trưởng quốc phòng mới sẽ là cơ hội để tái khẳng định ý tưởng này của Tổng thống Mỹ. Về phần mình, Canada có những lợi ích chiến lược đáng kể tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, với Hiệp định Tự do Thương mại song phương Canada - Hàn Quốc vừa được ký kết, cùng Hiệp định Đối tác Thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP) đang trong quá trình đàm phán.

Những lợi ích này phụ thuộc vào việc duy trì trật tự hàng hải, trật tự mà Trung Quốc đang tìm cách thay đổi trong vài năm gần đây. Quá trình lựa chọn một vị Bộ trưởng mới cũng là cơ hội để chính quyền Tổng thống Obama khẳng định cam kết của Mỹ đối với các đối tác chủ chốt về vai trò đảm bảo an ninh khu vực liên quan tới sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Vấn đề Ukraine

Mỹ rõ ràng sẽ không xung đột quân sự với Nga vì những diễn biến tại Ukraine. Điều cần phải khẳng định là liệu Mỹ có do dự trong việc bảo vệ các đồng minh thuộc NATO, đặc biệt là các nước nhỏ, nhưng quan trọng về chiến lược tại khu vực Baltic, trước Nga.

Sự lựa chọn Bộ trưởng Quốc phòng sẽ giúp Tổng thống Obama giành điểm đối với các đồng minh - đặc biệt là với một Canada ngày một "diều hâu" - cũng như với phe Cộng hòa tại Quốc hội.

Tương lai phát triển

Trong bối cảnh môi trường an ninh tại các khu vực Trung Đông, châu Á và Trung Âu không giống nhau, "bản lĩnh" của chính quyền Tổng thống Obama khi đối mặt với các cường quốc đang "trỗi dậy" sẽ được đồng minh theo dõi sát. Sự dao động của Mỹ trước sức mạnh thách thức tại các nước này sẽ khiến niềm tin vào sự lãnh đạo của Mỹ suy giảm.

Trong quan điểm của Canada, thông điệp từ việc lựa chọn bộ trưởng quốc phòng mới sẽ ảnh hưởng rất lớn tới những vấn đề chiến lược chủ chốt và quan trọng mà Canada đã đặt cược một cách chắc chắn vào Mỹ.


Lê Hoàng