Sáng ngày 6/10, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh (HoREA), cho biết trong thời gian qua, có một số dự án nhà ở thương mại chuyển thành dự án nhà ở xã hội do thị trường bất động sản (BĐS) bị khủng hoảng, đóng băng nên doanh nghiệp (DN) xin chuyển đổi để xử lý hàng tồn kho, nợ xấu và để giảm lỗ, cắt lỗ. Tuy nhiên, hiện nay thị trường BĐS đang phục hồi nên khó tiếp tục thu hút DN chuyển dự án nhà ở thương mại sang dự án nhà ở xã hội.
Theo ông Châu, nguyên nhân chương trình phát triển nhà ở xã hội thiếu tính hấp dẫn, cơ chế chuyển đổi dự án nhà ở thương mại sang dự án nhà ở xã hội còn rườm rà, qua nhiều tầng nấc. Cụ thể, dự án nhà ở xã hội phải được kiểm toán nên một số chi phí thực của doanh nghiệp đã bỏ ra nhưng không được tính đủ. Ví dụ: Dự án nhà ở xã hội tại phường Thảo Điền của Công ty Thủ Thiêm có khoảng 1.900 m2 đất, được chủ đầu tư mua lại quyền sử dụng đất của dân vào năm 2004 với giá khoảng 2,5 triệu đồng/m2. Hiện nay, giá đất theo bảng giá đất của Thành phố tại khu vực này khoảng 12 triệu đồng/m2, giá thị trường khoảng trên 20 triệu đồng/m2, nếu lấy giá cũ 2,5 triệu đồng/m2 của năm 2004 để tính giá thành dự án nhà ở xã hội thì sẽ rất thiệt thòi cho chủ đầu tư, và khó động viên chủ đầu tư tiếp tục tham gia chương trình phát triển nhà ở xã hội.
Thị trường BĐS hồi phục khiến các doanh nghiệp không mặn mà tham gia chương trình nhà ở xã hội |
Ngoài ra, lợi nhuận định mức cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được tính khoảng 10%, do vậy lợi nhuận thực nhận của DN thực tế thấp hơn, thậm chí có trường hợp bị lỗ. Chưa kể, việc chuyển đổi dự án nhà ở thương mại sang dự án nhà ở xã hội mất nhiều thời gian và phải đi qua nhiều khâu kiểm duyệt, từ cấp tỉnh thông qua, sau đó trình Bộ Xây dựng. Bộ Xây dựng có văn bản chuyển Ngân hàng Nhà nước, sau đó Ngân hàng Nhà nước có văn bản chuyển đến ngân hàng thương mại thì mới xong thủ tục giải quyết cho DN.
Trước những thủ tục nhiêu khê, lợi nhuận lại thấp, một số doanh nghiệp đã được duyệt dự án nhà ở xã hội nhưng chưa triển khai, có doanh nghiệp như Công ty CP 584 xin rút dự án Trịnh Đình Trọng, quận Tân Phú ra khỏi chương trình nhà ở xã hội. Khi BĐS phục hồi, nhiều DN trước đây có ý định chuyển nhà ở thương mại sang nhà ở xã hội cũng rút lui, không tham gia.
Mặt khác, các cá nhân mua nhà ở thương mại (có giá dưới 1,05 tỷ đồng/căn hộ) khó tiếp cận gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng do trước đây Bộ Xây dựng quy định phải chứng minh thu nhập và phải thuộc đối tượng người có thu nhập thấp đô thị. Vừa qua, Bộ Xây dựng đã cho phép người thu nhập thấp không cần phải chứng minh thu nhập khi mua nhà ở thương mại, nhưng đối tượng mua nhà ở xã hội thì vẫn phải chứng minh thu nhập theo quy định của Nghị định 188/2013/NĐ-CP nên vẫn khó tiếp cận nhà ở xã hội. Chính vì vậy, gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng đến nay chỉ mới giải ngân được trên 26%. Trong khi đó, gói tín dụng này chỉ có hiệu lực giải ngân trong thời hạn 36 tháng (03 năm), kể từ ngày 01/06/2013 đến hết ngày 31/05/2016 theo quy định tại điều 4 Thông tư 11/2013/TT- NHNN, đây thật sự là thiệt thòi cho người có nhu cầu mua nhà ở xã hội.
Trước tình hình trên, HoREA đề nghị Chính phủ sớm ban hành Nghị định thay thế Nghị định 188/2013/NĐ-CP ngày 20/11/2013 về phát triển nhà ở xã hội để thực hiện Luật Nhà ở 2014. Đặc biệt, cần xác định nguồn vốn tín dụng dài hạn, ổn định (cách tạo lập nguồn vốn tín dụng này cũng nên làm tương tự gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng hiện nay) để thực hiện chương trình phát triển nhà ở xã hội; và cần có cơ quan điều phối cấp quốc gia như mô hình "Tổng cục phát triển nhà ở xã hội" để quản lý và thực hiện hiệu quả chương trình này.
Do nguồn ngân sách có hạn, HoREA cũng đề nghị ngân sách nhà nước chỉ nên tập trung đầu tư cho 02 chương trình nhà ở xã hội, cụ thể là chương trình nhà ở xã hội cho thuê và chương trình nhà ở xã hội thuê mua (bán trả góp dài hạn).
Đối với loại nhà ở xã hội xây xong rồi bán thu tiền ngay, nên hoàn thiện cơ chế chính sách riêng để mời gọi các DN, các nguồn lực trong và ngoài nước tham gia theo phương thức xã hội hóa. Theo ông Châu, hiện nay có nhiều DN làm các dự án nhà ở thương mại quy mô vừa và nhỏ, có giá bán dưới 15 triệu đồng/m2. Nếu có cơ chế, chính sách hỗ trợ về tiền sử dụng đất, tín dụng, thuế VAT, thuế thu nhập DN... thì còn có thể giảm giá bán loại nhà này cho người thu nhập thấp đô thị, và có thể xem đây là loại hình nhà ở xã hội theo phương thức hợp tác công - tư hiệu quả nhất. Do đó, HoREA đề nghị gia hạn thời hạn giải ngân gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng lên ít nhất 60 tháng (05 năm), đến hết ngày 31/05/2018.
Ngoài ra, HoREA cũng đề nghị lãi suất cho vay gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng là 4% - 4,5%, áp dụng cho năm 2016 đối với nhà ở thương mại có giá bán dưới 1,05 tỷ đồng. Đối với nhà ở xã hội thì đề nghị mức lãi suất là 3 - 3,5% để phù hợp với thu nhập phổ biến của các đối tượng và thực tế tình hình kiểm soát lạm phát của Nhà nước (Đây cũng là mức lãi suất phổ biến ở nhiều nước).
Theo quy định hiện nay, thời hạn cho vay của gói tín dụng ưu đãi là 15 năm áp dụng cho cả nhà ở thương mại và nhà ở xã hội. Hiệp hội kiến nghị đối với nhà ở xã hội thì thời hạn cho vay là 20 năm là hợp lý và phù hợp khả năng tài chính của người mua nhà và thông lệ quốc tế (các nước cho vay mua nhà ở xã hội thông thường từ 20 đến 30 năm); đồng thời đề nghị ân hạn 3 năm đầu, người tiêu dùng chưa phải trả lãi vay và nợ gốc; bổ sung đối tượng: các cặp vợ chồng mới kết hôn, người mới mua căn nhà đầu tiên, người lao động ngoại tỉnh chưa có hộ khẩu thường trú cũng được vay gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng.
HoREA cũng đề nghị Chính phủ, Bộ Xây dựng, Ngân hàng Nhà nước cho phép đối tượng mua nhà ở xã hội cũng không phải chứng minh thu nhập vì trên thực tế, khi mua nhà ở xã hội thì người mua đã dùng chính căn hộ này để thế chấp cho hợp đồng mua căn nhà này, và dự án nhà ở xã hội hình thành trong tương lai khi chủ đầu tư bán cho người tiêu dùng vẫn phải thực hiện bảo lãnh ngân hàng theo điều 56 Luật Kinh doanh bất động sản.