Hiện nay tại các con sông trên địa bàn tỉnh Bình Thuận, tình trạng khai thác cát trái phép tràn lan vẫn thường xuyên diễn ra, làm cho nhiều đoạn ở các con sông bị sạt lở, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất, đời sống và tính mạng người dân. Tại khu vực sông La Ngà (huyện Tánh Linh), tỉnh Bình Thuận đã cấm khai thác cát ngang qua khu vực dân cư, thế nhưng tình trạng lén lút khai thác cát vẫn thường xuyên diễn ra. Điểm khai thác cát lậu này nằm ở đoạn sông tại xã Đồng Kho. Đây là đoạn đầu nguồn sông La Ngà đi ngang qua địa bàn khu dân cư.
Những người dân tại đây cho biết, khi không có đoàn kiểm tra thì "cát tặc" lại khai thác ồ ạt, có khi sử dụng cả xe múc và vận chuyển cát bằng xe ben loại lớn. Dòng sông La Ngà bị "moi ruột" không thương tiếc khiến người dân rất bức xúc.
Hình minh họa. Nguồn: tinmoitruong.vn |
Do tình trạng khai thác quá mức tại đoạn sông này, khiến lòng sông bị khoét sâu, thay đổi dòng chảy tự nhiên, gây sạt lở đất. Đến nay, đoạn bờ sông này đã bị sạt lở kéo dài khoảng 500 mét, lấn sâu vào khu vực dân cư gần 20 mét, gây nguy hiểm cho người dân.
Tỉnh Bình Thuận đã cấm khai thác cát xây dựng tại đoạn sông này, nhưng do thuận lợi về giao thông, điểm khai thác cát chỉ cách đường nhựa chưa đến 100 mét, mùa khô tại điểm này cát bày lộ thiên với trữ lượng lớn nên nạn khai thác cát vẫn lén lút diễn ra.
Theo báo cáo của UBND tỉnh Bình Thuận, trên địa bàn toàn tỉnh hiện chỉ có 11 cơ sở được cơ quan chức năng cấp phép khai thác cát dưới lòng sông, tập trung tại địa bàn các huyện Hàm Thuận Bắc, Tánh Linh và Đức Linh.
Từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh đã xảy ra trên 40 vụ vi phạm pháp luật trong quá trình khai thác cát. Lực lượng chức năng của tỉnh đã kiểm tra, xử lý các vi phạm như: gây sạt lở bờ sông, chưa ký kết hợp đồng thuê đất, không có giấy phép khai thác…
Do khai thác cát đem lại lợi nhuận cao, nên một số cơ sở có giấy phép cũng cố tình vi phạm pháp luật như khai thác ngoài vị trí được cấp phép, vượt trữ lượng… Việc khai thác này đã làm thay đổi dòng chảy tự nhiên của các con sông, gây sạt lở bờ sông, đe dọa sự an toàn các khu dân cư, công trình hạ tầng kỹ thuật ven sông, gây ô nhiễm môi trường.
Tại địa bàn sông Lũy (đoạn qua thị trấn Lương Sơn, huyện Bắc Bình), tình trạng khai thác cát trái phép cũng diễn ra rất phổ biến. Hàng ngày vào thời điểm nước cạn, có trên 10 xe bò tập trung để lấy cát thường xuyên. Trước đây khi nạn khai thác cát lậu chưa diễn ra thì tình trạng sạt lở bờ sông gần như không có. Nhưng hiện nay, hầu như chỗ nào có nạn khai thác cát là ở đó có sạt lở.
Người dân cho biết, 3 năm gần đây, lòng sông bị đào sâu xuống dẫn đến tình trạng sạt lở 2 bên bờ rất nghiêm trọng, nhiều hoa màu ven sông đã bị cuốn trôi. Có những điếm lở sâu đến 10 m, chỉ còn cách nhà dân khoảng 4 m. Những khi mưa lớn dòng chảy sông Lũy dâng lên thì người dân không dám ở trong nhà vì sợ nguy hiểm đến tính mạng.
Trên đây chỉ là 2 trong số hàng trăm điểm khai thác cát trái phép đang diễn ra hàng ngày tại Bình Thuận. Về vấn đền này Công an tỉnh Bình Thuận cho biết: Ngoài lý do là lực lượng kiểm tra quá mỏng, địa bàn rộng, còn những nguyên nhân khiến việc ngăn chặn thiếu hiệu quả, như biện pháp chế tài còn quá nhẹ chưa đủ sức răn đe (khung phạt tối đa theo qui định chỉ 2 triệu đồng).
Hoạt động khai thác cát trái phép ngoài gây thất thoát tài nguyên, còn tác động lâu dài đến vấn đề môi trường trên địa bàn. Điều dễ nhận thấy trước mắt hiện nay là nhiều diện tích đất, hoa màu, nhiều ngôi nhà của người dân sinh sống ven sông bị sạt lở mất dần theo những mùa mưa… Việc kiểm tra chỉ làm theo kế hoạch định kỳ mà chưa có biện pháp giải quyết dứt điểm, thì nạn "sa tặc" tái diễn trở thành căn bệnh kinh niên cũng là điều dễ hiểu.
Nguyễn Thanh