Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội vừa trình UBND Thành phố “Dự thảo bộ quy tắc ứng xử trong các cơ quan, đơn vị, cộng đồng dân cư” (gọi tắt Dự thảo bộ quy tắc ứng xử) nhằm khuyến khích những hành vi văn minh, lịch sự, đồng thời tạo ra một “khung” để những hành vi lệch chuẩn, tức là không đúng với khung quy tắc - sẽ phải chịu chế tài trong tương lai. Đây là đề án từng được trao giải Ý tưởng - Vì tình yêu Hà Nội (Giải thưởng Bùi Xuân Phái) năm 2013. Theo Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội Tô Văn Động, bộ quy tắc này đang được lấy ý kiến đóng góp của các, ban, ngành, đoàn thể, người dân để sớm hoàn thiện (dự kiến trước quý I/2015). Mục đích xây dựng bộ quy tắc ứng xử là góp phần gìn giữ và phát triển các giá trị văn hóa Thăng Long - Hà Nội, xây dựng con người Hà Nội văn minh, thanh lịch, tiêu biểu cho dân tộc Việt Nam, xứng tầm thủ đô ngàn năm văn hiến. Dự thảo bộ quy tắc ứng xử của Hà Nội được xây dựng dựa trên 50.000 trang tài liệu thu thập được, bao gồm 130 đầu sách, hơn 100 bài báo và tạp chí, 30 bộ tài liệu pháp lý và nội quy cơ quan có liên quan bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh. Ngoài ra, còn có 6.000 bảng hỏi chọn mẫu từ 30 đơn vị hành chính quận, huyện, thị xã trên toàn thành phố và nhiều cuộc hội thảo lớn.
Môi trường bệnh viện ở Thủ đô “dẫn đầu” về chỉ số hành vi ứng xử không phù hợp.Ảnh: Dương Ngọc – TTXVN |
Dự thảo gồm các chuẩn mực ứng xử chung và các chuẩn mực ứng xử cụ thể được áp dụng cho 6 nhóm đối tượng: Cơ quan hành chính sự nghiệp, trường học, bệnh viện, doanh nghiệp, khu dân cư và ở nơi công cộng.
Dự thảo nêu lại bề dày truyền thống của Hà Nội ngàn năm tuổi. “... Hà Nội là nơi hội tụ, giao thoa, chắt lọc và lan tỏa các giá trị văn hóa dân tộc. Lịch sử thủ đô Hà Nội về cơ bản là lịch sử của đất nước thu nhỏ. Văn hóa của thủ đô về căn bản cũng là văn hóa quốc gia kết tinh lại với những đặc trưng về đạo đức, nếp sống, phong tục tập quán. Tuy nhiên, bên cạnh tinh hoa người Hà Nội thu nhận được, đã xuất hiện những mặt trái của văn hóa đi kèm như một hệ quả của quá trình hội nhập, mở cửa...”.
Thật vậy, một Hà Nội kinh kỳ, thanh lịch hiện đang tồn tại rất nhiều hành vi ứng xử thiếu văn hóa. Các chuẩn mực về đạo đức, lối sống, văn hóa ứng xử của người Tràng An đang mất dần. Thay vào đó là lối sống xô bồ, thiếu văn hóa, nhất là ở giới trẻ. Văn hóa ứng xử trong cộng đồng, các cơ quan, tổ chức và cá nhân cũng bị phai nhạt. Ngoài đường phố, người ta thả sức xả bậy, vứt rác bừa bãi, coi hè phố như của riêng mình. Đâu đó xuất hiện lối sống vô cảm, thiếu tình thương, trách nhiệm vốn từ xưa đã trở thành nét đẹp đặc trưng của người Hà Nội. Ở cơ quan công quyền, không ít “đầy tớ” hách dịch, nói trống không với cả “thượng đế” lớn tuổi. Văn hóa phục vụ khách hàng cũng bị biến đổi, không còn giữ được những nét đẹp vốn có của người Hà Nội xưa. Vấn nạn “chặt chém”, lừa đảo khách, bán hàng kém chất lượng nhan nhản khắp mọi nơi.
Kết quả khảo sát do các cơ quan chức năng của thành phố thực hiện cũng đã chỉ ra thực trạng văn hóa ứng xử của cư dân Hà Nội đang rất báo động. Cụ thể, các bệnh viện ở Thủ đô “dẫn đầu” về chỉ số các hành vi ứng xử không phù hợp. Trong số 6.000 bảng hỏi được phát ra, trên 90% số người được hỏi cho rằng bác sĩ, y tá, điều dưỡng, bệnh nhân, người nhà bệnh nhân có hành vi ứng xử thiếu văn hóa. Có đến 95% ý kiến cho rằng công chức, viên chức có hành vi ứng xử không phù hợp. Tương tự, khảo sát thực trạng văn hóa ứng xử tại trường học cũng cho thấy có từ 50 - 70% lãnh đạo nhà trường, thầy cô giáo, cán bộ quản lý và nhân viên, học sinh, sinh viên... có hành vi ứng xử không phù hợp.
Có thể nói, việc ban hành bộ quy tắc ứng xử là cần thiết, nhưng để nó đi vào được cuộc sống thì cần phải có chế tài kiểm tra, giám sát đi kèm, nếu không thì quy tắc cũng chỉ là quy tắc mà thôi. Bộ quy tắc ứng xử cần làm cho mỗi người dân có lòng tự trọng và biết xấu hổ khi làm những việc xấu; phải làm thế nào để những công dân Thủ đô và những người đến sống và làm việc tại Thủ đô nhận thức được rằng: Ở mọi nơi, mọi lúc, vấn đề giao tiếp, ứng xử, giải quyết các công việc phải luôn tôn trọng pháp luật, có thái độ chia sẻ mình vì mọi người, mọi người vì mình.
Hy vọng, bộ quy tắc ứng xử mà Hà Nội đang xây dựng sẽ góp phần tìm lại nét thanh lịch của người Tràng An và hình thành nét văn hóa ứng xử xứng tầm của một thành phố nghìn năm tuổi.
Yến Nhi